Tìm hiểu về Cổ tức trong chứng khoán
Cổ tức là một yếu tố rất quan trọng trong đầu tư chứng khoán, đây là một hình thức chia sẻ lợi nhuận cho các cổ đông, những nhà đầu tư đã mua và sở hữu cổ phiếu của công ty.
Vậy cụ thể cổ tức là gì, có những hình thức chia cổ tức nào hiện nay và nhà đầu tư cần phải làm gì để nhận được cổ tức, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây.
Cổ tức là gì?
Định nghĩa về cổ tức
Định nghĩa cổ tức theo Wikipedia như sau:
Cổ tức (Dividend) là một phần lợi nhuận sau thuế được chia cho các cổ đông của một công ty cổ phần. Cổ tức có thể được trả bằng tiền, cổ phiếu.
Định nghĩa cổ tức theo khoản 3 Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2020 như sau:
Cổ tức có thể được chi trả bằng tiền mặt, bằng cổ phần của công ty hoặc bằng tài sản khác quy định tại Điều lệ công ty. Nếu chi trả bằng tiền mặt thì phải được thực hiện bằng Đồng Việt Nam và theo các phương thức thanh toán theo quy định của pháp luật.
Công ty cổ phần chỉ được trả cổ tức của cổ phần phổ thông khi có đủ các điều kiện sau:
- Doanh nghiệp đã hoàn thành nghĩa vụ thuế và các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật;
- Doanh nghiệp đã trích lập các quỹ công ty và bù đắp lỗ trước đó theo quy định của pháp luật và Điều lệ công ty;
- Ngay sau khi trả hết số cổ tức, công ty vẫn bảo đảm thanh toán đủ các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác đến hạn.
Như chúng ta đã biết, thị trường chứng khoán là một kênh huy động vốn cho doanh nghiệp thông qua việc phát hành cổ phiếu, nhà đầu tư mua và sở hữu cổ phiếu của doanh nghiệp được gọi là cổ đông của doanh nghiệp.
Công ty phát hành cổ phiếu sẽ huy động vốn từ nhà đầu tư dùng cho việc sản xuất kinh doanh theo ngành nghề của công ty đó, công ty sẽ tạo ra lợi nhuận sau thuế nhất định hàng năm.
Khi công việc kinh doanh của công ty tạo ra lợi nhuận, một phần lợi nhuận được tái đầu tư vào việc kinh doanh và lập các quỹ dự phòng, gọi là lợi nhuận giữ lại, phần lợi nhuận còn lại được chi trả cho các cổ đông, gọi là cổ tức.
Cổ tức là gì? (Ảnh: luatvietnam.vn)
Tỷ lệ và số tiền cụ thể phân bổ vào phần lợi nhuận giữ lại và cổ tức được quyết định và thông báo thông qua Đại hội cổ đông.
Mục đích của việc chia cổ tức là gì?
Mục đích cuối cùng của nhà đầu tư khi góp vốn vào doanh nghiệp là kỳ vọng công việc kinh doanh của doanh nghiệp phát triển, từ đó sẽ mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư.
Mục đích của việc chi trả cổ tức là để phân phối lợi nhuận sau thuế cho cá chủ sở hữu và các nhà đầu tư đã đầu tư vào doanh nghiệp.
Ý nghĩa của việc chia cổ tức là gì?
Theo Luật Doanh nghiệp quy định, công ty hoặc doanh nghiệp chỉ được chia cổ tức khi đã hoàn thành các nghĩa vụ về thuế và tài chính.
Vì vậy việc chia cổ tức mang ý nghĩa rằng công ty vẫn hoạt động ổn định và có lãi, dòng tiền của công ty vẫn đang được quản lý và sử dụng hợp lý.
Ngoài ra, việc chia cổ tức của công ty còn có thể giúp cho nhà đầu tư có được thu nhập ổn định và gia tăng lượng cổ phiếu sở hữu.
Phân loại cổ tức trong công ty cổ phần
Cổ tức trong công ty cổ phần gồm 2 loại là Cổ tức cổ phần ưu đãi và Cổ tức cổ phần cổ thông.
Cổ tức của cổ phần ưu đãi là gì?
Đây là loại cổ phần được trả cổ tức với mức cao hơn so với mức cổ tức của cổ phần phổ thông hoặc mức ổn định hằng năm cổ tức được chia hằng năm gồm cổ tức cố định và cổ tức thưởng, cổ tức cố định không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty.
Theo khoản 1 Điều 117 Luật Doanh nghiệp 2020, mức cổ tức cố định cụ thể và phương thức xác định cổ tức thưởng được ghi rõ trong cổ phiếu của cổ phần ưu đãi cổ tức.
Cổ tức của cổ phần phổ thông là gì?
Căn cứ khoản 2 Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2020, cổ tức trả cho cổ phần phổ thông được xác định căn cứ vào số lợi nhuận ròng đã thực hiện và khoản chi trả cổ tức được trích từ nguồn lợi nhuận giữ lại của công ty.
Các hình thức chi trả cổ tức
Các hình thức chi trả cổ tức hiện nay bao gồm:
- Trả cổ tức bằng tiền mặt
- Trả cổ tức bằng cổ phiếu
- Trả cổ tức bằng tài sản khác quy định tại Điều lệ công ty
Trả cổ tức bằng tiền mặt
Trả cổ tức bằng tiền mặt là việc công ty hoặc doanh nghiệp sẽ trả tiền mặt cho các cổ đông sở hữu cổ phiếu của công ty.
Các công ty môi giới chứng khoán sẽ trả tiền mặt trực tiếp vào tài khoản chứng khoán cho cổ đông.
Lưu ý rằng cách tính cổ tức bằng tiền tại thị trường chứng khoán Việt Nam, tỷ lệ trả cổ tức bằng tiền tương ứng với mệnh giá cổ phiếu là 10,000 đồng/cp, bất kể thị giá cổ phiếu hiện nay là bao nhiêu.
Cổ tức tiền mặt CTCP Sữa Việt Nam VNM (Ảnh: vietstock.vn)
Ví dụ: Ngày 18/3/2024, VNM Trả cổ tức bằng tiền mặt năm 2023 lần 3 với tỷ lệ 9%
Với mức cổ tức chi trả là 9%, như vậy mỗi cổ công sở hữu 1 cổ phiếu VNM sẽ nhận được 900 đồng.
Trả cổ tức bằng cổ phiếu
Khi công ty có nhu cầu giữ lại lợi nhuận để đầu tư phát triển và mở rộng hoạt động kinh doanh. Họ có thể sử dụng cổ phiếu được phép phát hành hay cổ phiếu quỹ (nếu có) để trả cổ tức cho cổ đông.
Tỷ lệ cổ tức được chi trả bằng cổ phiếu được tính trên mỗi 100 cổ phiếu mà cổ đông sở hữu.
Ví dụ: Ngày 25/10/2019, CTCP Đầu tư và Phát triển Đa Quốc Gia - IDI (HOSE: IDI) chi trả cổ tức bằng cổ phiếu tỷ lệ 15% cho cổ đông (xem tài liệu đính kèm).
Với mức cổ tức là 15%, cổ đông sẽ nhận được 15 cổ phiếu mỗi 100 cổ phiếu đang sở hữu.
Trả cổ tức bằng tài sản khác quy định tại Điều lệ công ty
Hình thức này ít phổ biến hơn hai hình thức trên, tuy nhiên tuỳ theo Điều lệ của mỗi công ty mà có thêm hình thức chi trả cổ tức này.
Tài sản khác ở đây có thể được biểu hiện dưới dạng các hàng hóa, thành phẩm, bất động sản, cổ phiếu hay các sản phẩm tài chính mà doanh nghiệp trả cho cổ đông.
Làm thế nào để được nhận cổ tức?
Để được nhận cổ tức, nhà đầu tư cần phải nắm giữ cổ phiếu trước ngày giao dịch không hưởng quyền, thông tin về ngày giao dịch không hưởng quyền sẽ được thông báo trước một thời gian để nhà đầu tư được biết.
Nếu cổ phiếu mà nhà đầu tư đang nắm giữ là cổ phiếu đã niêm yết trên thị trường chứng khoán, cổ tức sẽ được trả trực tiếp vào tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư.
Thời gian nhận được cổ tức bằng tiền hoặc cổ phiếu đều được quy định và thông báo rõ tại tài liệu báo cáo chi trả cổ tức của công ty và doanh nghiệp, thời gian thông thường dao động từ 30 tới 60 ngày.
Đối với cổ phiếu chưa niêm yết (OTC), nhà đầu tư cần liên hệ trực tiếp với công ty hoặc doanh nghiệp để nhận cổ tức.
Cổ tức bằng tiền hay cổ tức bằng cổ phiếu có lợi hơn?
Theo như định nghĩa ở phần đầu của bài viết, cổ tức là phần lợi nhuận sau thuế được trích ra để chi trả cho cổ đông của công ty, vì vậy, cổ tức thực tế là phần lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp.
Đối với việc chi trả cổ tức bằng tiền, dòng tiền từ lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp sẽ ít đi và phân phối cho cổ đông của doanh nghiệp.
Việc chi trả cổ tức bằng cổ phiếu thì dòng tiền vẫn ở trong doanh nghiệp, và nhà đầu tư sẽ nhận thêm cổ phiếu, do đó sẽ làm tăng vốn điều lệ nhưng không làm tăng vốn của chủ sở hữu của doanh nghiệp.
Nhận cổ tức bằng tiền mặt hay cổ phiếu có lợi hơn cho nhà đầu tư?
Đối với đại đa số nhà đầu tư cá nhân, nhận cổ tức bằng tiền mặt sẽ rõ ràng hơn khi nhà đầu tư nhận được khoản lợi nhuận trực tiếp bằng tiền mặt, và thông thường khi trả cổ tức bằng cổ phiếu thì giá cổ phiếu trên thị trường thường sẽ giảm.
Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp là doanh nghiệp đang trong thời gian phát triển và còn nhiều tiềm năng để phát triển trong tương lai, nhận cổ tức bằng cổ phiếu sẽ có lợi hơn khi nhà đầu tư sẽ tăng số lượng cổ phiếu nắm giữ và công ty cũng có thể giữ lại dòng tiền trong doanh nghiệp để có thêm vốn đầu tư và phát triển.
Cổ đông nhận cổ tức có phải đóng thuế thu nhập cá nhân không?
Theo khoản 3 Điều 2 Thông tư 111/2013/TT-BTC, thu nhập từ đầu tư vốn là khoản thu nhập cá nhân nhận được dưới các hình thức:
a) Tiền lãi nhận được từ việc cho các tổ chức, doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh, nhóm cá nhân kinh doanh vay theo hợp đồng vay hoặc thỏa thuận vay, trừ lãi tiền gửi nhận được từ các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo hướng dẫn tại tiết g.1, điểm g, khoản 1, Điều 3 Thông tư này.
b) Cổ tức nhận được từ việc góp vốn mua cổ phần.
Căn cứ theo khoản 2, 4 Điều 10 Thông tư 111/2013/TT-BTC, thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ cổ tức là 5% trên giá trị thu nhập từ cổ tức.
Nhà đầu tư phải có trách nhiệm và nghĩa vụ đóng thuế thu nhập cá nhân khi nhận được cổ tức đối với cả cổ tức bằng tiền mặt và cổ tức bằng cổ phiếu. Tìm hiểu chi tiết về các loại thuế áp dụng trong giao dịch chứng khoán khi nhà đầu tư nhận được cổ tức từ các công ty.
